DOWNLOAD OUR APP

Read latest news on your phone
app-store
RUIHTHEIH THILAH KAN SIHHNIP, ENGTINNGE HMA KAN LAK ANG?
Dr. Chawnglungmuana - Oct 04, 2022

Tun tum chu zawhna chhang lovin kan ram thalai tibuaitu, ruihtheih thil chungchang hi kan ziak ange. Kum 20 chuang zet chu ruihhlo vanga harsatna nei enkawl lamah hian ka lo thawk ve tawh a, ka experience ve chinah pawh hian kan hnam nunphung leh ziarang tam tak, kan inenfiahna atana pawimawh tur chu ka zir chhuak ve nualin ka hria. Chutiang chu nimahse vawiin dinhmun kan en chuan ruihhlo leh ruihtheih thil lamah hian hma kan sawn mawh em em a ni tih hi a chiang a, hma kan sawn lo mai nilovin kan zual telh telh emawni tih châng ka ngah ta mai.

Kan tleirawl chhoh lai khan zu kha an la zuar a, bar te pawh kha a awm a, kum tlinglo lei erawh an phal lova, an strict hle tih ka la hria a. Keini tleirawl harh rual khan a hminga han tem ve te kha kan châk a, bar ah luh an phal lova, zu dawrah pawh nise (rakzu zawrhna chenin) kum tlinglo hnenah khan an pek awm ka hre ngai lo. Puitling chin a in te pawh khan kum tling lo engemaw tia lei ruk tum kha min hau fo mai. Kan kawm zinga a rual u deuh khan beer te khan min lei sak ve a, tui ti lo deuh khan kan in ve leh zauh thin.

1980s chho ah khan zu aia ruihhlo kan hriat lar chu Trip (Ganja) kha a ni deuh mai a, zuk enah pawh kan en lem lo. A neinung deuh, phai lama lehkha zir pha te khan heroin chi khat, brown sugar te kha an chase (a hu an hip) thin a, mak ti deuhin kan en thin. A ti pha an tam lo hle a, chuvangin a common lo khawp. Ruih duh tam ber kha chu zu lamah an kal tam ber zawk awm e. 1980s tawp lamah khuh damdawi (cough syrup) Codeine tel chi kha a rawn lar chho tan a, hmang sual pawh an tam chho viau.

1990s chho ah khan Heroin inchiu kha an intihhmuh chho a, a mi man a na bawk a, ngawlvei hman pawh an tam. Mahse a man a to chhoh tak avangin 1990s chawhnu lam atang khan Proxyvon kha an hmu chhuak ta hlauh mai a, kum 2000 kan chuankai meuh chuan engemaw zat kha Proxyvon ngawl an vei hman a, taksa ah harsatna a thlen nasat avangin kut ke pân, a then ke kut tan ngai khawp te kha an awm chho ta mawlh mawlh a, vein a tih chhiat nasat avanin khang hun laia Proxyvon khawih nasa la dam te chu vawiin thlengin harsatna an la nei ta reng a ni.

2000-2022 inkarah hian kan sorkar te chuan zu policy an thlak zut a, kan khap a, kan zuar leh a, kan khap leh a, chutiang vel chu kan dinhmun a ni chho a. Zu khap leh khap loh hian ruihhlo dang hlauhawm kan hman dan a ti danglam em em lo emawni a tih theih. Zu an zawrh lai pawhin damdawi ti thar an awm reng tho a, mahse keima lo chik danah chuan zu khap hian damdawi hman a ti hluar zawk hret em ka ti. Professional Researchers ten zirchianna mumal tak han nei thei se ka ti thin hle.

Chutiang chuan kan kal chho a, vawiin kan thlen chin chu CYMA in ruihhlo do tur team a din thar leh ta rup mai hian a ti chiang hle awm e. Kan hnathawhna lamah kum naupang te te damdawi inchiu thar kan hmu reng a, mipa an tam zawk chungin hmeichhia pawh an bang chuang lo, an awm thar ve reng mai a ni. Kan ruihtheih thil khawih duh zawng hi han en chhin ila, Heroin, Codeine (Cough Syrup), Tramadol etc (heng ho zawng hi Opioid drugs), Trip (Ganja) leh Zu te hi thluak hnathawh ti muang zawnga thawk (Depressants) vek an ni a. Khehpuam damdawi (Meth) hi thluak hnathawh ti chak zawnga thawk (Stimulants) an ni a, kan duh zawng a ni leh hauh si lo.

Chumi awmzia chu ruihtheih thil kan khawih duh zawng atang hian min ti phur a, min ti active thei aiin min ti zawi a, ngaihtuahna ti tawi tup lam chi kan duh zawk tihna a ni ber. Chu chuan min ngaihtuah tir chu hnam thatchhe tak kan ni emni tih hi a ni. Covid-19 hrileng chho atang khan zu vanga buai la thalai deuh deuh hi damlo ka en hnem ta khawp mai a, a tam zawk chu hnathawh nei mumal lo an ni fur lehnghal. A hnathawk zingah lah hian Police/Force lam mi hi an thahnem phian mai bawk a, a manganthlak hle mai.

Kan hnam hi kan ngaihtuahna leh rilru sukthlek kaihruaitu ber chu kan sakhuana hi a ni ti ila kan sawi sual tam awm lo ve. Kan inzirtir dan hi a nuamsa zawnga hmasawn tura infuihna a tam ani thei em, faisa ring tih te, huau huau lam hawi chi activity lah kan ngah. Kan thuhriltu te thusawi tam ber hi khaikhawm ta ila, rim tak leh taima taka thawk a, intodelh leh hmasawn tur zawnga zirtirna lam hi kan tlachham a ni lo maw tih te min ngaihtuah tir rum rum. Kan zinga khawsa nghet Gorkhali te zingah hian ruihhlo vanga buai ka hmu tlem hle mai te hian chung ngaihtuahna te chu min neih tir. 

Kan thenawm state lamah nise, Tripura, Assam, Meghalaya, Manipur ah te pawh ruihhlo vanga buai thalai hi kan Mizo pui, Zo hnahthlak te an ni fur. Kum 10 kalta a Shillong ah hmeichhia drugs inchiu te ka kawm tumin, NGO center enkawl lai hmeichhia 10 vel ka kawm a, an vaiin Mizo vek zu nia mawle! Kan hnam hian engemaw tlakchham lian tak kan nei niin ka hre thin. Ruihhlo vanga buai te enkawlna Rehab Home/Center lah hi kan ngah em em mai a, a tam zawk hi chu an full deuh thup reng mai bawk si.

Tunhnai hian kan buaina ti belhchhah turin Myanmar lam unau raltlan ten min rawn chim leh bawk a. Heng mi khawngaihthlak tak te karah hian ruihhlo zuar ru an awm nual mai bawk si. Nikum lam atang khan ka vei viau tawh a, ka hlauhthawn chu a lo thleng chho titih chu a ni ta ber a, engtin zel hian nge kan hotu lam te hian hma an lak dawn hriatthiam a har hle. Heroin zuar ho lah chuan a la ti ve lo te pawh a thlawnin an pe pawp pawp duh mai tawh si a, kan dinhmun hi a him lem lo hle mai. Fimkhur leh uluk taka kan hmachhawn dan tur te, a la ti ve lo venhim lamah hma kan lak dan tur te hi kohhran leh YMA lamin sorkar thawhpui chunga an ngaihtuah chu a ngai hle mai. Zu issue pawh hi sorkar hian a ngaihtuah ngun a ngai ka ti hle. Duhtawk hrih phawt ang.

Latest News & Chhiar Hlawh