DOWNLOAD OUR APP

Read latest news on your phone
app-store
Thlasik laia hritlang
Dr. Chawnglungmuana - Dec 19, 2023

Zawhna: Ka pu, thlasik hritlang lo thleng ziah mai hi boruak inthlak thleng vang hi kan ti mai zel a, min sawizau sak thei em? In ven dan te a awm ve reng em? Covid vanglai a kan mask vuah vak khan awmzia a awm phah em?

Chhanna: Thlasik hritlang kan tih hi mi tam berin a kan tawrh thin a ni a. Amaherawhchu thlasik mai ni lovin sik leh sa han inthlak danglam, khawlum atanga khawvawt te, fur intan ah te hian hetiang hritlang hi a thleng duh zual hle a. Chuvangin “seasonal flu” ti te pawhin an sawi bawk thin. Hetiang hritlang thlentu hi virus a ni deuh ber a, a thawh dan leh zual dan a in ang vek lova, a then chu insawiselna lian em em awm lovin leh, damdawi pawh ei lovin a reh ve leh mai thin a. A thenah erawh chuan khawsik te thlenin khumbet a damloh phah te pawh an awm thei bawk.

Hritlang thlentu hrik hi boruak kaltlanga kan kai “air-borne transmission” a ni a. A kaitu in boruak a thawk chhuah atang te, khuh atang te a boruak a leng midangin an lo hip atanga kai darh a ni ber. Inhnimhnai ah te, in khata cheng ho ah te a inkaidarh awlsam hle a, Covid-19 khan a rawn ti chiang em em bawk a ni. Kha hrileng khan air-borne disease inkai awlsam zia a ti chiang a. Chu mai bakah chuan hrisel tha leh tha lo in an dawnsawn dan pawh a in ang lo thei hle ani tih kan hre awm e.

Hri leng tam tak hi kan taksa natna dotu immune system hian natna thlen lo turin a lo that thei a. Immune system a chak that chuan hri pawh lo kai mah ila harsatna lian em em thlen lovin leh, damdawi pawh ei ngai lovin kan immune system bawk hian a lo control in a ti hlum mai thin bawk. TB hrik te hi han sawi ta ila, immune system chak lo te hian an kai hma bik em em mai a, chuvang tak chuan HIV+ te leh cancer patient chemotherapy la te hian an kai hma lehzual bawk.

Virus ho hi an danglam khawp mai a, an in ang lo hle bawk. Entirnan sentut (measles) natna thlentu hrik hi mihring hian kan dam chhung hian vawikhat bak kan natpui thei lo nia sawi a ni a, a chhan pawh vawikhat kan vei tawh khan (naupang ah a ni ber) kan taksa natna dotu khan a lo chhinchhiah chiang em em a, a hnua kan thawk luh (kai) nawn leh pawhin natna thlen hman lovin kan taksa khan a lo ti hlum vat mai a ni. Hritlang thlentu hrik virus hi mithiamte sawi dan chuan a insiam danglam hma em em mai a, chumi vang chuan kai tawh pawh a hnu lawkah an kai nawn leh fo thei a ni.

Hritlang thlentu hrik laka invenna vaccine hi an siam hlei thei lova, a thlentu hrik chi khat influenza virus te hi vaccine awm mahse a la tu zawng zawng a veng kher lo niin an sawi bawk. Sawi tak angin taksa chak lo zual te chuan an la na hma bik a, thihpui khawp te pawh an awm thei a. Mahse mi nawlpui erawh chuan kan pal dam leh mai thin thung. Chutiang avang chuan hritlang satliah ah chuan khawsik te pawh han awm mahse antibiotic hi chawh a tul hran lo. Antibiotic kha virus lakah hna a thawh thei chuang loh vangin. 

A inven dan kawngah chuan face mask kha a tangkai ngang mai. Kan doctor te sawi chu covid hrilen lai khan hritlang leh hrawk leh hnar infection nei an tlem hle an ti. Damdawi dawr te pawhin hritlang damdawi an hralh tlem thu an sawi bawk. Chuvangin mask vuah hian boruak hrileng chi lakah hian min lo veng tha hle a ni tih a ti chiang. A dang leh ah chuan a vei te bul hnaia awm loh emaw, a veite’n face mask vuah that kha a tangkai hle bawk. Hmun khata mi an awm khawm tamna, jail leh home ah te hian mi pakhat vei hian a awm ve tam ber a kai thei thin a ni.

Thlasik kan thleng chho a, awm thawleng lutuk a awm loh te, chawhnu lama inbual loh te, thawmhnaw ro tha hak te a pawimawh a. Kan taksa immune system ti chak tura ei leh in uluk te a pawimawh hle bawk ang. A bik takin natna benvawn nei te ven uluk a pawimawh a, hritlang nei chunga damlo kan te hi ching lo ila, chu chuan thui tak min veng ngei ang.

Latest News & Chhiar Hlawh