DOWNLOAD OUR APP

Read latest news on your phone
app-store
Thurochhiah siam hi a finthlak
Laldinpuia Tlau - Apr 09, 2024

Mizote hian thurochhiah siam a tulna, a thatna leh a finthlakna hi kan hre tial tial a ni ang. Thurochhiah siam chungchang hi dan hre miten zawhna an dawn tam pawl tak a niin ka ring. Kei pawh hian hemi chungchangah hian zawhna hi ka dawng ve leh zauh thin. Chung zawhna kan dawnte rilrua hre chungin he thu hi ka rawn ziak a, chhiartuten in lo hlawkpui ngei ka beisei a ni. 

A hmasa bera ka sawi duh chu, thurochhiah siam hi a kawngkal hriat chuan thil awlsam leh awl-ai tak a ni a. A kawngkal hriat loh erawh chuan, dan zir mite chauh tihthiam, dan zir ve lo te tan chuan thil tih mai mai chi ni lo anga lang a ni. 

Thurochhiah siamtu tur chuan sap tawnga property an tih, ro emaw bungrua emaw neih a ngai a. Ro nei ve lo tan chuan thurochhiah siam ve ngawt theih a ni lo. 

Property chu a neitu emaw a chunga thuneitu emaw chuan a duh angin mi dang kutah a hlan chhawng thei. A hawh tir thei a, ram emaw in emaw a nih chuan a luah tir thei a, a pe thei a, a dah kham thei a, a hralh thei bawk. Mi dang hnenah a hralh emaw a pe emaw a niha, a dam lai ngeia inpekna emaw inhralhna emaw chu tihfel a nih hman chuan a ta a ni tawh lo a, midang ta a ni tawh ang. 

Roneitu a thih hnua a duh ang zela a ro inhlanchhawn tir theihna dan a awm a. Chu chu thurochhiah hmangin a ni. Thorochhiah hi sap tawng chuan ‘will’ tia sawi a ni. Kum 2006-a Law & Judicial Department, Govern­ment of Mizoramin Mizo Hnam Dan (Mizo Customary Law) a tih chhuahah chuan ‘Thurochhiah chu, Ro neituin a ro luahtu turte hnena a ro an luah dan tur a siam leh mi dang hnena a ro sem dawngtu tur leh an chanvo tur a siam hi a ni. Chu chu ro neituin tawngkain emaw, ziakin emaw a siam thei’ tiin a inziak. 

Tunah chuan Mizo hnam dan hi kan hmang tawh lo a. Mizoram Dan siam pawl (Mizoram Legislative Assembly)-in a siam ‘The Mizo Marriage, Divorce and Inheritance of Property Act, 2014’ hi kan lo hmang ta a. Mizo hnam dan tia la sawi theih ni mah se, dan zir mite chuan fet takin Personal law tiin an sawi deuh kher awm e. He dan hi Mizo hnam eng pawhin an hmang thei a. Mizo leh Mizo ni lo innei pawlh­ah chuan, pasal chu Mizo a nihin an hmang thei ang. 

Thurochhiah siam dan chu hetiang hi a ni. Englai pawhin a siam theih a. Thurochhiah siamtu chu danin a sawi anga mihring kum tling leh rilru buaina nei lo a ni tur a ni. Thuhretu pahnih talin an hriatpui laiin ziak ngeiin thurochhiah hi siam tur a ni. Thuhretute pawh danin a sawi anga mihring kum tling leh rilru buaina nei lo a ni tur a ni.

Thurochhiah chu, vauna emaw tihthaihna emaw tihluihna emaw bumna emaw tu emaw fin kherekna emaw hmanga siam a nih chuan thutling a ni lo. Ro neituin, ama chhia leh tha hriatna hmanga, a duh thu leh a duh dan taka a siam a ni ngei tur a ni. 

Thurochhiah hi dan thila lehkha pawimawh em em Non-Judicial Stamp (pawisa lem chuanna)-ah tih kher a tul lo a, khawla chhut kher a tul hek lo. Kutziakin lehkha phek (blank paper)-ah pawh ziah mai theih a ni. 

Mi thenkhatin thurochhiah an siam hmanhmawh loh chhan chu, pakhat aia tam an siam chuan, a kenkawh kawngah harsatna a thlen an rin vang a ni awm e. Mahse, a ni hauh si lo. Miin thurochhiah pakhat aia tam a lo hnut chhiah a nih chuan, a hnuhnung ber chu a lal ber leh rin tur a ni ang. Chuvang chuan, thurochhiah siam ni, thla leh kum hi ziah lan ngei ngei tur chu ni lo mah se, thurochhiah siam hun hriat nan a tangkai em em a ni.

Tunah chuan ro leh bungraw kaihhnawiha lehkha pawimawh deuh chu sawrkarah ziah luh a ngai ta deuh zel a. Chuti a nih chuan thurochhiah hi ziah luh (register) ve ngei ngei a ngai ang em tih hi mi tam takte lu tihaitu a ni fo. Ziah luh ngei ngei hi thil tul (compulsory) chu a ni miah lo a. Mahse, ziah luh ngei hi a thatna han sawi ila. Thurochhiah kaihhnawih case pakhat a awm a. Nu pakhat ngaihdan chuan a pasalin thurochhiah a siam lo a. A pasal hminga thurochhiah awm chu, a thih hnua tute emaw siamchawp mai mai a ni. He thurochhiah hi sawrkara ziah luh lo ni ta se, a pasal thih hnua siam chawp a ni lo tih chu fiah takin a hriat theih nghal ang.  

Danin sawi lang lo mah se, thurochhiah chu a copy tam tak siam ni se, chu chu chhungkhat hnai takte, kohhran leh khawtlang hruaitute, eizawnna lama kan thawhpuite kawl tir ni se, ro neitu thih hnua buaina tam tak hi a pumpelh theihin ka ring.  

Kan dan hian, thurochhiah siamtu thih atanga kum 5 (nga) chhung ngeiin probate tur a ti a. Probate awmzia chu hetiang hian han sawifiah ila. J.F. Laldailova dictionary-ah chuan thurochhiah nemnghehna tiin a inhrilfiah a. Remkunga dictionary-ah chuan thurochhiah dan ang thlapa tih fiahna tiin a inhrilhfiah a. Kan dan hman mek hi Mizo tawngin an dah a, chutah chuan, thurochhiah Court-ah a taka chantir tih angin a sawi thung. Eng pawh ni se, thurochhiah siamtu thih atanga kum 5 (nga) chhunga probate a nih loh chuan, thurochhiah chuan awmzia a nei thei tawh dawn lo a nih chu. 

Kan thu kan khar hmain thurochhiah chungchanga kan tangkai pui tur thumal pawimawh thenkhatte han sawi leh lawk ila. Thurochhiah siamtu chu ‘testator’ a ni a, thurochhiaha ro luah/khawmtu tur chu ‘legatee’ a ni a, rochun tur (bungrua emaw sum emaw) chu ‘legacy’ a ni. Thurochhiah siamtuin a thurochhiah siam, a taka chan tir tur leh a duh anga bungrua lo sem fel tura a mi ruat hi ‘executor’ a ni. Executor hi ruat ni lo ta se, thuneituin tu emaw a ruat thei a, chu mi chu ‘administrator’ tiin an sawi thin. Thurochhiah siam sa chu tihdanglam emaw ziah belh emaw theih a ni a, chu chu codicil an ti. 

Kan dan hian thurochhiah hi a han dah pawimawh em em khawp a. Ro insem dan tur chipchiar tak a sawi zawng zawng hi thurochhiah a awm loh chauha hman tur zu nia! Chuvang chuan, thurochhiah siam hi a finthlak hle a ni.

Latest News & Chhiar Hlawh