Tluk Rual Loh Marilyn Monroe
Mauh mai a! Kan fate entawn atána kan duh vak loh; a hmel thatzia kan hriat tlàn vek Marrilyn Monroe khân, a hring nunah khán entawn tùr a ngah ve ngang mai!
Aw … thil chiangsa, nula dangten Marilyn Monroe an tluk lohna langsàr ber chu, hmél, pian leh làrah a ni pang a! He nu, a nun dàn kan sèl fo hian thil a ti thei a, a danglam a, a fing a, a Sap tawng takin a “special” a ni.
A nun phung leh a khawsak phungah te, a thih dàn thlengte paw’n faktlâk a nih lohzia chu kan hria e. Mahse, Hollywood-a Vawkpui lal lèna léng tùr khán, hmel that vawr kha a tâwk ngawt lo a; thawhrimna, tih tak zetna, inpêkna nun neih a ngai a ni tih Monroe-i nun atang khán hmuh thiam tum ve ila. A nuna entawn tùr awmte ka rawn ziak chhuak ve thung e.
Naupang riangvai
Norma Jeane Mortensen tih hming pua Los Angeles-a June 1, 1926-a a lo pian khán amah hringtu nu Gladys Pearl Baker kha rilru lama harsatna nei a ni a; a fanu hi a enkawl thei lo nghâl pang! Kristian chhúngkaw tha tak, Albert leh Ida Bolender-i te nupa chuan thla ruk chhúng zet Gladys-i te nufa hi enkawlin an awmpui a. Gladys chuan hna a thawh ve a tûl miau a, khawpui lamah a pèmsan. Kár tàwpah a fanu hi a tlawh ve hman chauh thìn. Kum 1933-ah Gladys chuan sorkar tanpuinain Hollywood lamah in a lei thei hlauh a; a fanu kum sarih mi chu a hruai ve ta a ni.
Tu nge Monroe-i pa?
Marilyn Monroe pa tak (a biological father) hi rin thu chauha hriat a ni thìn. A nuin a lo kawp ve zuai, Martin Edward Mortensen kha Monore-i birth certificate-ah a pa anga ziah a ni. Mahse, hei hi a lo dik lo a! A nu, Gladys-in a rai tih a inhriat hmaa inthen an ni a; a nu lo kawp ve zuai Charles Stanley Gifford kha Marilyn Monroe pa taka ngaih a ni. Hei hi biographers pahnih, Fred Guiles leh Lois Bann te rin dàn pawh a ni reng thìn a. Kum 2022-ah Monroe-i sam zai leh Gifford-a tûte chil atanga an DNA an endiknaah a dik tih hmuh chhuah a ni chauh.
Monroe-i nuna entawn tlâk
Fahrah a ni a, a nu tel loin mi inah kum sarih mi a nih thleng a awm a. A hnua a nu nèna awm dùn ta chauh an ni. Chuti chung chuan naupang harhväng leh thatho tak a ni reng thei a; naupang hlim thei tak a ni.
A chanchina inziak tel ziah chu, lehkhabu chhiar nasa mi a nihna kha a ni. A personal library-ah chuan lehkhabu volume säng chuang a kawl. (Keini ve hi le?) Literature lam hawi poetry leh plays (drama) te leh philosophy lamte a chhiar nasa hle.
A rilru leh ngaihtuahna a thûkin a ril hle a. Thil a chîk a, hriatzauna (knowledge) lam a buaipui reng thìn niin a chanchin ziaktute chuan an ziak. Hei vàng pawh hi a ni ang—a IQ pawh a sáng vah mai. A IQ level pawh mi pangngai IQ level aia sáng, 130 a ni dâwrh nia! (IQ level 120–129 nei phate hi, “Superior” tih an ni a; IQ level 130 leh a chung lam nei pha chu “Gifted” emaw “Very Superior” tih an ni). Vawiina kan nula nalh tak takte hian kan pha ve ang em le?
A thu sawi fingte
Lehkhabu chhiar zau na nâ nâ chu, an kam chhuak pawh a ropui bîk ngei ngei thìn—lehkha chhiar ngai lo ai thlâwt chuan. Marilyn Monroe an fak êm êmna pakhat chu, a thu sawi thiamna kha a ni. Kei ngei paw’n a thu sawi pakhat duh deuh ka nei ve a; ka computer pindanah ka tár ve reng thìn. Chu chu he thu hi a ni:
“I'm selfish, impatient and a little insecure. I make mistakes, I am out of control and at times hard to handle. But if you can’t handle me at my worst, then you sure as hell don’t deserve me at my best.” (Hei hi chu Mizo tawnga lehlin uiawm khawpa thu mawi a ni a; ka letling ve ngawt ngam ngang lo a ni e!)
A thu sawi thenkhatte han tár lang zuai zuai ila (Sap tawng thiam ka ni lo a; ka thiam ang angin ka’n letling ve a…)
“I lungngaih laiin nui rawh; tah mai mai te zawng a awlsam êm mai.” (“Laugh when you’re sad. Crying is too easy.”)
“Mahnia awm chet chet hi a pawi lo e; mi dang nèna nun hahthlâk tak hman ai chuan” (“It’s better to be alone than miserable with someone.”)
“Hmeichhe fing chuan chintâwk a hria a; hmeichhe ‘smart’ chuan eng mah a nih lohzia a inhre thìn.” (“A wise girl knows her limits, a smart girl knows that she has none.”)
“Sum hi ka buaipui tehchiam lo. Mi ropui nih ka duh mai a ni.” (“I am not interested in money. I just want to be wonderful.”)
“Ui hian mi an seh ngai lo; mihringin a ni mi seh thìn ni,” tia a sawite hi; a zahmawh záwnga ngai loin a rilzia te hi ngaihtuah pha thiam ila…
“Happy birthday Mr. President!”
Hmänah ka ziak tawh—lockdown dáwn, 2020 March, ni 20 khán. Sawi a remcháng êm a, ka’n sawi nawn leh thuak thuak teh ang—Marilyn Monroe sùlhnu sawi apianga a chêt mak berna ni hiala an sawi chanchin kha.
Kum 1962, May ni 19, Inrinni zàn a ni. New York khawpui Vanapa Hall—Madison Square Garden-ah chuan mi chal lang tak tak leh mi zahawm ber ber, mi säng chuang an pung khâwm a. Democrats party chuan sum tuakna ni pahfàwmin an ram President, John F. Kennedy piancham, a kum 45-na lawm-lâwkna an buatsaih a ni. President JFK piancham tak chu May 29 a ni a, ni 10-in an làwm hma a nih chu.
President piancham lawmpuitu mi lär tak tak, zai thiam ber ber an koh zawhah, a tàwpah khualchhâwn (host), actor Peter Lawford chuan, ‘Evi atanga khawvêla hmeichhe piang tawh azawnga hmél tha ber ang hiala miten an la chhàl reng, Marilyn Monroe lo chhuak rawh se,’ tiin a ko chhuak a.
A film channa hmun leh ama puala programme siam apianga tlai deuh ziah—“tlai” hmingthanpuitu, Monroe koh chhuah nán Lawford chuan, “…the late Marilyn Monroe,” tih tawngkam a hmang kher a! (Heta “late” a hmanna hi mi boral tawh a sawina ni loin, thil tihnaa a tlai than vànga hmang a ni.)
Khatih laia actress lär êm êm, kum 36 mi Marilyn Monroe chu, lunghlu tlereuh 2,500 phùm telna, vun rawng skin-tight kawrfual hmul, Jean Louis-a design ngat, mawi leh sexy zet mai, a hnuaiah thil dang eng mah a inbel tawh lo tih chiang tak nèn dawhsànah a rawn chhuak. (Hemi tuma a kawrfual hâk hi kum 2016-a an lílàm khán US dollar mtd 4.8-a khul a ni! A hun laia Ripley’s Believe It or Not record a tling hial!) Microphone hùnna lam, center stage a rawn pan a.
President JFK leh a nupuite chauh ni lo, Madison Square Garden chhúnga awm, a hmei a pâ, mi tin mit chu, chû nuthlâwi hmel tha Marilyn Monroe chuan a hîp bet hneh chiang hlawm hle.
Ani Monroe-i chuan, naupang tah âw tiau hian, “Happy Birthday, Mr. President,” tiin a rawn zai ta! Mipui thäwm a tha hle. Hemi hnu hian, Monroe chuan kal mai a la tum lo! Ama hlahril phuah (hemi zàna a changtupa ber puala a ziah nia an sawi), “Thanks for the Memory” hla thu a chham zui zat: “Thanks, Mr. President / For all the things you’ve done / The battles that you’ve won / The way you deal with U.S. Steel / And our problems by the ton / We thank you so much,” tiin President JFK hna thawh chu a rawn fak pah leh ngat ngam a!
Stage-ah President birthday-cake chu an rawn cháwi chhuak a. JFK pawh stage-ah rawn chuang chho vein cake chu a zai a. Marilyn Monroe hnênah làwm thu sawiin, ‘Tùnah chuan politics pawh ka chawlhsan thei tawh ngei ang le … khatiang khawpa mawi, no leh thinlung taka “Happy Birthday” hla min saksak avàng khán,’ a rawn ti-fiamthu deuh kher a ni!
“Happy Birthday, Mr. President,” tia Marilyn Monroe-in President a lawmpui hun chhúng hi minute khat lek mah ni se, mîte sawi zui chhúng erawh a rei hle! Hun rei tak atâ tawh, President leh Marilyn Monroe te inkára “ri rêt rêt” lo awm tawh chu a chhém alh thar leh chiang hle a. Journalist Dorothy Kilgallen phei chuan: ‘American mipui maktaduai li chuang hmaah, tlang tak leh chiang fek fawkin an mu dùn tawh ngei a ni tih a rawn pho lang a ni!’ tiin zu ziak hial a!
Tlipna
Norma Jean, Marilyn Monroe khân a “hring nun vei lam” kha a ning ve ngawih ngawih thìn. A thu leh hla atang paw’n zalen kha a duh ve thìn tih a chiang reng mai. Mahse, a nunah rah pelh a nei laklawk tawh a; a tih ngaihna tak a hre tawh si lo a nih kha! Ram ropui US ram hruaitu lú ber, an President meuh a’n “tlawn läwm” kual vêl thùl! Mahse, a tàwpna chu kan hria e. A nunah khán entawn tlâk loh tam tak chu a awm ngei ang. Ani paw’n sim duh ngawih ngawih nun a pai tún. Mahse, a harsat tlat tawh si a!
Chutih rual chuan kha hmeichhe chhe lo nunah khán entawn tùr tam tak a awm ve tho a. Fahrah huaisen a nihna te; mahni pa tak pawh hre hman lo chunga finna tuikhura finna tui a chawi tâwk tâwk dàn te, hmeichhe thil ti thei tak nih tuma a tumruhnate kha a ropui ngawt mai.
Tù mah tling leh fel famkim awm lohna khawvêlah hian, mi dang fel lohna lai ringawt hi inthlìrsak reng lo ila; mi dang thatna lai hmu thiam tùrin mi dang kan thlìrna “tarmit power dik” vuah i tum theuh ang u.