DOWNLOAD OUR APP

Read latest news on your phone
app-store
Zu kan buaipui rei ta
Dr. Chawnglungmuana - Jan 24, 2021

Zu chungchang hi inhnialna tawp thei lo a ni rengin a rinawm. Kan state-ah hian zu chungchangah sorkar policy inthlak danglam vawi tam kan lo tawng chho tawh a. Kan policy inthlak dan chungchang uluk taka han ngaihtuah hian zuin a nghawng, a tha zawng emaw chhe zawng (pros and cons) buka ram tana tha tur bera thutlukna siam aiin, mipui mitmei ven vanga kan tihdanglam a tam zawk mah lo maw a tih theih awm e. Engpawhnise, zu hi kan buaipui rei ta hle mai a, a tuartute thlirna lam han en phei chuan khap bur hi thil awm ber pawh a niawm e. Mahse, kan khap bur hian zu a tihtlem phah lo va, a in duhte chuan an hmu thei reng a, an zu in quality erawh a tha tawk lo va, taksa lam harsatna pawh a thlen rang emaw ni a tih theih thung.

Krismas boruak leh kum thar chhoah hian a ken tel ve pakhat a nih vangin zu vanga damdawi in lut, in lama doctor-te enkawl ngai, tanpuitu pante hi kan pung hluai zel niin ka lo hmu ve a. Kei ngei pawh hian chutiang damlo buaipui ngai chu ka tawng hnem thei phian mai. Medical treatment lama buaipuitu tak tak, Medicine Specialist, Psychiatrist leh Psychologist ten an enkawl zatte hi statistics mumal leh tha tak nei thei phei ila chuan kan thahnem ngawt hian ka ring. Keima lo dawnsawn chin bak hi ka sawi thui thei lo ang a; mahse, chuta ka hmuh dan chu ka han ziak ve rawih teh ang.

Zu (Alcohol) hi ruihhlo hman sual leh ngawlvei theih thil (abused and addictive substance) a ni chiang hle tih hi kan hriat ngei ngei tur chu a ni. A lova awm theih loh (dependence) kan tihte zingah hian a eng ber hi nge a mi man na leh tal chhuah har ber ti dawn ta ila sawi thiam erawh a har ngawt thung ang. Ruihhlo zingah hian Heroin hi a ngawlvei a na ber pawl niin an sawi thin a, a thing let (withdrawal) pawh a na ber zinga mi a nihial awm e. Chutih rual erawh chuan khuh damdawi ngawlvei hi langsar si lovah chuan a nghet em em lawi bawk. Zu ngei pawh hi a ngawlvei tawh rau rau chinah chuan a man nghet khawp mai a, Heroin te nen hian a inang hialin a rinawm.

Zu vanga taksa lam harsatna nei ka lo dawnsawn/enkawl ve tawh zingah hian zu in thin tho; mahse, harsatna neih phah lem lote nena an danglamna lian tak chu an in zat (dose) hi a ni pakhat. Taksa harsatna neih phah tam berte zu in dan han en hian hunbi an nei lo hi a ni bawk. A tam ber hian zing atangin an in tlangpui a, zing zu an in chinah chuan a zu hnathawh chhung a lo tawp dawn tanah an zawi a, chhun lam hnathawh a lo ngai tawh thin si a, chumi zawi tihreh nan chuan an in chhunzawm leh a, chutiang chuan nilengin mar patin an in ta mai thin a ni. Hetianga nilenga zu an in tawh chinah chuan chaw an lo ei tui lo deuh nge nge a (chaw ei tuina tiin sawi thin mah se), an nutrition a lo chhe chhunzawm nge nge a, an thin (liver) tan zawh ngaihna a awm ta lo mai thin a ni.

Sorkar hnathawk zingah rau rau hian Force (police, traffic, army etc) lama thawkzu vanga buai hi an tam deuh em a tih theih bawk. An hna a hahthlak vang ti dawn ila a dik vek chuang lo va. Thenkhat chu an hna an awl lutuk vanga chhun khaw en lai atanga thiante nena in tan leh mai thin hi an tam hle. Heng zu vanga harsatna tawkte han zawh chian hian zuna na na hi chu a duh leh mamawh tan chuan a awm reng a, a man a to deuh a, a quality a chhe deuh bawk tih zawng a ni. Chu chuan kan khap policy hi a hlawhtling tawk lo a ni tih a tichiang hle. Khap eng ang mah ila kan khap hneh dawn lo tih hi chu kan pawm a hun ta viau. Chutih rual erawh chuan kan khap hneh lo tih vanga zawrh leh maia tha zawk lawmni tih lam erawh a kawk chuang hek lo.

Zu vanga harsatna tawk hi an awm reng dawn a, chung mite buaipui tura kan facilities neih – a enkawlna hmun tha, pan awlsam, tlawm bawk hi khawtlang leh kohhran anga kan ngaihtuah a hun ta hle mai. Sorkar health facilities hian min daih lo nasa mai si a, kan state pachhiatzia ngaihtuah hian sorkar tan chutiang hmun changkang tam zawk siam chu a enkawlna atana resources pawh then hleih theih a nih hmel si loh. Chuvangin, khawtlang leh kohhran hian kan resources hi heng a mamawhtute enkawlna tur atan hian kan buatsaih a hun hle. Zu kan zawrh lai pawhin dan kan neihte kan kengkawh tha tawk lo va, a in duhte tana in dan inzirtir kawngah pawh hma kan la tawk lo hlein ka hria. Kan khap pawh hian zu laka kan thalaite venghim tura inzirtir kawngah hian hma kan lak nasat a ngai khawp bawk.

Latest News & Chhiar Hlawh