DOWNLOAD OUR APP

Read latest news on your phone
app-store
Innerline of Lushai Hills
Feb 06, 2017
- Vanhnuailiana Sailo 9862482761 Innerline chungchang hi kan rama chanchinbu awmah te hian a lang khât hle a. Innerline hi Bengal Eastern Frontier Regulations, 1873 (Regulation 5 of 1873)-in a hrin chhuah a ni a. He regulation hi district thenkhat, Bengal chhak lama miten muanna an lo neih theihna tura rorelna dan a ni. He innerline hi kan ram thenawma mite ngei pawhin Innerline Pass (Permit) pe chhuak theitu tura sorkharin a ruatte ngeiina an pekte tan chauh kan ramah hian luhphal a ni a. He ‘Innerline’ kan sawi hi kum 1873 kuma Sailo Lal Lianlula thlaha mi lal parukte leh Thangluah lal pakhatte Calcutta (kulkhut) zin rah chhuah a ni a. Hei hian Bengal khawchhak lam ramri siam remna dan, Bengal Eastern Frontier Regulation 1873 (Regulation 5 of 1873) chu a rawn tichhuak ta a ni. He Innerline hian Reserved Forest Square Miles 609 lai a luah a. British East India Company hnuaia thawktuten kan pi pute’n sai ramchhuah nana an lo hman thin ram chu thingpui huanah an lo vah thin avangin chu chu duh lovin an hnathawkte an zuk run thin a ni a. Kum 1871 thlasik laia an zuk run tuma Katlicherra hmuna thingpui huan Sap James Winchester chu kaphlumin a fanu naupang tê, kum 5 mi lek chu salah an man avangin he mi la let leh turin British sipai a siruk lain an rawn thawk ta a. Chumi lo thawk chu chhim lam Sailo Lal ropui Savunga leh a fate chuan an lo do va, Buarpui khua leh a fapa khua, Thehlep te chu halsakin an buh leh bal leh ran te nen lamin a tuar a. Chuta an inrem hnuah he dan hi Capt. Tom Herbert Lewin-a hova kalin thu an thlen te atangin he dan hi rawt chhuah a lo ni ta a ni. Sap hovin mi lu la hnam nia min hriat angin khatih hun lai khan Lusei (Lushai)-hote khan mi an va runa an mi thahte lu kha an ak haw thin a. Chutianga mi lu lak ching (head hunters) nia min hriat avangin an lo hriat tawh America rama Red Indian-ho lalte, Red Indian Chief an tih angin Sailo Lalte pawh kha ‘Chief’ min tihsak ta a ni. Indian Constitution siamnaa an khaipa ber, Dr. B.R.Ambedkar chuan North Eastern Tribal-ho (Naga, Kuki, Lushai) te chungchang sawifiah nan hetianga tawngkam a hman – “The position of the Tribals in Assam is somewhat analogous to the position of the Red Indians in the United States as against the white immigrants there,” tia a sawi atang hian min hmuh dan chu a chiang thei ang. British mi kan rama lo lut ngeite pawh khan hetiang hi min hmuh dan a nih avangin kan Lalte, Sailo Lalte kha ‘Chief’ tiin min dahsak a. Chief tih hian khatih laia Sailo Lalte dinhmun kha a phawk pha chiah lo deuh awm e. British-ho lo luh hma kha chuan Sailo Lalte khan ram chin leh ramri bik (Fixed Territory) nei chiah lo mah se mipui an neihte chunga thuneihna tawp an nei kha a ni. Innerline Regulation hi August 27, 1873-ah district panga lai huamin sorkharin Government of India Act 1870-ah pawh a lo huam tel tawhte bakah Chittagong Hills District te nen huap vekin he inawpna dan hi an lo siam a. Chumi chungchanga sorkhar thupuan No. 2299-P-Dt.20-1873 (Gazetted) Governor General-in Council-in Cachar District Innerline chungchang chu notification No. 10 of 3-7-1878 chuan a rawn siam tha leh a. Tichuan, Lushai Hills Innerline siam Dt. 28-8-1930 chuan Cachar district tana Innerline hlui chu a rawn nuaibo ta a. Tichuan, Notification No. 9102.A.P.Dt.20-8-1930 Lushai Hills District chu Assam Governor chuan a rawn siam chhuak ta a ni. Lushai Hills District tana Innerline duan chhuah chu Govt. Act of 1935 or Regulation Act of 1935 chuan ‘Excluded Area’-ah dah a nih hma pawh khan Lushai Hills Innerline chungchang hi British India-a Foreign Secretary, Govt. of India Simla mi hnenah 4th June, 1930 khan a lo thlen tawh a. Tichuan, The Bengal Eastern Frontier Regulation of 1873 chu Lushai Hills chhungah pawh hman tur a ni a. Ram dang mi (foreigner) he danin thu a pek zawm lote chu 180 I.P.C. Dan hmanga hrem tur an nihzia pawh tarlan a ni. Assam Chief Secretary-in Foreign Secretary, Govt. of Indian Empire-a a rawtna lehkha No: POL 1552/7312 A.P.dt.4-6-1930-ah chuan hetiang hian rawtna pathum a siam a: 1. Bengal Eastern Frontier Regulation (V of 1873) chuan Lushai Hills District-a hman tur chungchang rawtna. 2. Lushai Hills hmar lam ramri chu District Innerline atana he dan hmang hian ramria hman nghal rawtna. 3. Cachar District-a Innerline nuai bona tur a rawtna. He mi hnu hian Notification No. 9102.A.P.Dt.28-8-1930 chuan Section 2 of the Bengal Eastern Frontier Regulation 1873 (v of 1873) chu a rawn nemnghet leh a. Chumi hnu 9th March, 1933-a Assam Sorkhar notification chuan Lushai Hills-a kal tura Innerline kaltlang turin Lushai Hills-a Sorkhar duty-a kal ni loten Innerline kaltlang phal a nih loh thu a chhuah a. Innerline paltlang turin heng mite chuah hi phalsak an nih thu a chhuah bawk a: 1. Ram dang atanga lokal Lushai Hills-a cheng tur Dan kengkawhtute’n an phalsak te. 2. Lushai Hills chhunga lo cheng thinte chu Innerline kaltlang phalsak an ni. Tun hnai 2014, 2015 leh 2016 chhung hian Karimganj lam atanga lo lut mihring hmel thar hmuh tur an tam hle a. Tunah hian kan khawpui, Aizawla chengah hian Karimganj lam atanga lo lut labour/helper hnathawktena inchhal puithiam incheia lukhum khum leh kawrfual ha hi an tam ta hle mai bawk. Chu mai bakah hawkers anga mobile locker nena chana etc. te zuara khawi sikul bulah emaw, Vanapa Hall-a porgramme a awm huna gate bul hnaia lo thu tawk, tumahin permit an pek loh nia hriatte pawh hmuh tur an awm thin a. Mahse, tute nge an nih ngaihsak an awm ngai lo. Aizawl a ni emaw, Lunglei a ni emaw, Saiha a ni emaw, Lawngtlai a ni emaw, dan lova lo lut (illegal immigrant)-te ngaihven nachang hre lo leh ngaihsak lo mi tam zawkte hi kan nih avangin sorkhar hian eng emaw tal chu a ngaihtuah a hun hle mai. Tunah chuan tual chhung buai awm thei palh thilah pawh tual chhung (indigenous people) mite hi a tuartu tur kan nih loh theih loh dan a awm. A chhan chu mahnia hnam thil emaw, sakhaw thil emaw ngaihtuahna pawnlang tak nei mi hi mi tam zawkte kan nih avang hian. Hetianga hnam inthlahdul leh mahni mi mal thinlunga hnam rilru pu lo kan nih deuh vek (kan ram hruaitu lu ber thlengin) avangin hnam anga kan chanvote pawh hre chang lova sum awlsama ngaihtuahna hmang taima zawkte kan nih avang hian kan ram leh hnam humhimna turin hmaih thelh leh tihsual eng nge kan neih hi kan hotute hian an ngaihtuah chhuah a, hma thar an lak a hun ta takzet a ni.

Latest News & Chhiar Hlawh