- R.Zomawia Kan duh thawh lutuk vang nge ka hre lo va, kan sawi tum hi kan ngaihtuah chiang lo deuh hian ka hre thin. Ziak mite leh thusawitu lar tak, mite ngaihsante pawh an ni ta ve ang. Kan thusawi leh kan thu ziakah hian, “Chumi hnam chu kan ni,” “Hnam rinawm lo” “Khap nghah lutuk hnam” “Hnam dawihzep” “Thatchhe Hnam”… Sawi tur a tam mai. Remchang apiang invuah a, thinrimna hriktlakna atana “Chumi hnam” kan inti chhen mai hi chu ka rilru a lo na ve thin a ni. Hetianga phuahchawp hnam mai mai atan chuan ka phal lo reng reng. Mizo hnam dik tak kan ni a, kan ni reng bawk ang. Hnam khat huang chhungah chuan ze hrang hrang kan awm a, a rinawm vek theih lo va, a taimak vek theih lo va, kan dawihzep vek bik lo va, lehkhathiam kan ni vek lo va, chutiang chuan kan nungchang a inang lo ang chiah hian kan duhzawng pawh a inang ngai lo vang. Mihringah hian ze pawnlawi tak kan awm a, thutaka nung lem lo, ho tak taka hram tlahawlh mai mai, mahni hna pawh pawlawh deuh deuha thlingtla ve mai, thenkhat an hnaa an thu tak a, fiah taka hriat tum an awm laiin ze pawnlawiho hi chuan “A tha ve tho alawm” tia duhtawk mai hi kan tam em em a ni. Chung chu Mizo zingah pawh hian tam tak kan awm, thu tak hailut lem lo, a dera nung ni si lo, khawvel hi a awlsam zawnga kal mar pat tum, rilrua helh ren run an nei lo, heng nun te avang hian Mizote hi “Ho taka nung hnam” kan ni lo. Zu kan buaipui em em a, buapui tham zuah kan buai a, zu buaipuitute zingah hian zu duh mi takte chauh an ni lo va, zu pawh a tema tem ngai reng reng lote pawhin an buaipui a, kohhranin a buaipui a, ram hruaitute pawhin an buaipui em em a, inhnialna a awm a, titheitu chuan a ti mai a, kan la buai em em zel tho va, buaipui tham ‘ZU’ a ni miau va, hei vang hian Mizo te hi “Zu in hnam” kan ni lo va, “Zu zuar hnam” pawh kan ni hek lo. Khawvelin a buaipui luai luai chu Mizo zingah pawh buaipui tham a lo ni ve zel a, kan buai a ni mai, zap kiang theitu chuan thahnemngai takin thawk rawh se. Kan thihna, kan ral thumna, kan retheih phahna leh mi ang lova min siamtu a ni ve tlat a. Sawi mawituten sawi mawina han zawng ngial thin mah se, sawi mawina awm lo ‘ZU’ a ni miau a. Pi leh pute hunlai kha chuan mahni intodelhin hun an lo hmang thin a, an taima a, an inchawm zo va, khawtlang inthununna pawh a tha a, khawilaiah emaw sual tia han sawi tur chu awm ve zeuh thin mah se, lal thuneihna hnuaiah tlangvalten naupang, thalaiteah inthununna an lekkawh tha em em, tumah kha thatchhia an awm lo. Hun lo zelah changkannain min han nuai tak tak a le, zawmthawtna a lo awm a, chhungkua khawsa thei, nuam taka awm thei kan lo ni hlawm ta a, kan faten hnathawh an peih lo tual tual a, nu leh pa thawh chhuah sa ringin an thawk peih ta meuh lo, intodelh chu a hla ta viau a ni. Hetih karah hian taima leh intodelh tum tlat chu an awm reng tho. Mi zawmthaw leh thatchhiate an lo awm ve nual tak avangin Mizote hi “Thatchhe hnam” kan ni reng reng lo. Chhungkua inenkawlna a that tawk loh vang te, ram inrelbawlna tha lovin nasa takin kan nun min nghawng si dante hi kan thlir ngai em? Sum leh paiah duham chin tawk kan nei lo va, thil dik lo taka tih kan hreh lo va, chu chu nu leh pa tam tak nunah a awm miau avangin fate nuamsa takin kan siam zui a, a tha viau dawn emaw kan tih kha ‘thatchhe’ awm mai mai, hna thawk peih lo kan tam phah ta em em mai a ni. A chhan hi kan zawn chhuah thiam a ngai fo ang. Thenkhat hna thawk peih lo an awm avanga Mizo zawng zawng hi ‘thatchhia’ kan ni lo. Taima tak tak, a sur a sa hnuaia thawk peih, hna changkang tak tak thawk, sawrkar hna mahni hna anga ngai mi taima hi Mizo zingah hian kan tam teh a nia. Thatchhiatna haw ngawih ngawih, tumruhna avanga hreawmna zawng zawng paltlang, thawhrimna chauh hmatheh Mizo nula tlangval zingah hian chhiar theih khawp an la awm asin. Mizo dik tak chu a thatchhe tur a ni lo. ‘Thatchhe hnam’tur chuan ka phal thei mawlh lo ve. Kan rinawm em em a, kan rinawm lo maw? Engnge a chhan ni ta le? Mizote hi kan rinawm a, kan taima bawk a sin. Hmanlai chuan miin in a chhuahsan dawn pawhin thingfakin a do mai a, nilengin hnathawkin a kalsan a, thil bo leh rukru tih thawm a awm lem lo va, rukru avanga khawtlang han buai mup mup phah an tam lem lo. Tunah chuan kawngkhar kalhna tha ber ber kan siam a, kan compound mi sual luh hlau reng rengin sum tam tak sengin kan siam a, hmanrua tha ber berin kan thuam ta a, heti chung hian mi sual chuan mi in an rawk fo si a, sawrkarin min venghimtu police a nei a, buaina a lo thlen veleh a rang taka tlan nghal turin an awm a ni. Mi rinawm lo tam tak kan kat ta nawk mai, engvanga rinawm lo tam ta mai nge maw an nih le? Sum an duh a, hnathawh an peih si lo va, chhungkua mumal lo atanga rawn inirh chhuak an tam ta si a, chhungkua zirtirna dawngsawng tha lo mi vakvai kan lo tam ta bawk nen, chhungkua pangngai tak anga lang, rethei chhungkua ni lem si lo atangte pawhin rinawm lo hi an rawn chhuak ve ta nawk hlawm si a, hengte hi an rinawm lo va, an sual a, rinawm lo, sual kawng an rawn zawhna chhan chu ‘SUM’ an duh vang, sum an it vang, rual an pawl ve si a, hah taka sum thawh chhuah an peih tawh bawk si lo va, a thenin ruk an ru a, a then dawtsawi hmangin an rinawm lo va ,chhungte, nu leh pa an bum a, thil an ru a, chutiang chuan an nunah thatchhiatnain hmun a chang a, an lo rinawm lo ta em em a; mahse, heng vang ngawt hian Mizo hnam hi ‘Rinawm lo hnam’ kan ni ngawt thei lo. Nang leh kei hian Mizo hnam Kan tungding thei asin: Pu Rokunga chuan thahnem ngai em emin ti hian hla a lo phuah a, “Mizo kan ni kan hmel a tha, kan tum a sang bawk si. Chutin kan hmingthan mawina chuan, khuavel a deng chhuang ang,” a lo ti. A mawi-in a va han ril em!! Mizo Hnam hi “Thatchhe hnam” “Rinawm lo hnam” ti mai tur chuan ka phal thei lo a ni. Kan thiam kan finna hmang hian khawvel deng chhuak ila, rinawmna mawi tak hi i vawng nung zel the ang u khai. Thatchhiatnain kan nunah kua thuk takin hreuh thin mah se, i tho ang u, i harh teh ang u khai, kan tanrual chuan tuin nge min chim ral ang, kan taimaka kan rinawm a, kan inlungrual chuan tuman kan ram hi min chimral lo vang. Intihchangkan tum lovin changkanna dik takah lawn chhuah tum ila, chu changkanna dik taka lawn chhuakte chu an mawi a ni. Intichangkangho, mahni hnam hnualsuat ni awm taka hawipirho hi chuan ram leh hnam an humhim ngai lo vang. Sawi mawi theih ngai loh Zu sawi mawitu ni lovin, ei ru nia hriat, milianho anga kan ngaih maiho nun ngaisang lovin, hnam dang nun tha lo lai apiang inti thei taka chawisangtu ni lovin, piantharna nun lan chhuahtir tur nun nei si lova piangthar awm taka rawngbawltu ni lovin, thawhrimna tel lova hausakna it mai lovin kan ram tan hian ‘Mizo Hnam’nunze mawi tak hi pho chhuah zel i tum ang u. Ram leh hnam hruaitu atan chuan midik leh huaisen thlang chhuak thiam ila,chhungkua bul tanna dik hi ngaipawimawh ila; tichuan, ‘Thatchhe Hnam’ tia kan sawi te hi a bang mahna le! Mizote hi ‘Rinawm Hnam’, ‘Taima Hnam’ ti hian insawi tal ila a va nuam dawn em aw!! Kan saltanna atanga chhan chhuak tur hian nang leh kei hi kan la tling tawk a ni. Mitin hian pathian tihna nun tak tak nei ilang chuan kan buaina tam tak hi a reh ngei ngei ang. Ram hruaituin Pathian tihna tak tak a neih si loh chuan ram a hruai tha ngai dawn lo. In chhung nu leh pain Pathian tihna nun tak taka a in chhung a kaihhruai loh chuan chhungkua tha a siam chhuak ngai lo vang. Chimrala kan awm loh nan hawh u, i tho ang u khai, hnathawh kawr nen chhuak ila,thatchhiatna rah beh tum ila,intodelh turin hma la ila, kan hnam hi hma a lo sawn a,raltiang ram kan kai theih ngeina turin kan puanven te i sawi chhing ang u. Tichuan kan ram hi a dam ang.