March : sum hman tam thla!
Lalthlamuana Ralte - Mar 13, 2016
—Lalthlamuana Ralte Zu nghei tana krismas leh kumthar ban tlang a har tluk zetin sorkar hnathawk thenkhat chuan march thla tawpa sorkar sum tham ve lo a insum tlang hi a har an ti, an ti thin. Kum tin hian financial year tawp dawn hnaiah hian sorkar sum hmanna a pung hluai thin a, chung zinga tam tak chu a hmanna phuahchawp a nih thin avangin March thla hi ‘ei ruk hluar ber thla’ te pawh an ti hial a ni. General Financial Rules 2005-ah chuan sorkar department hrang hrangten pawisa kum tawp dawn hnaia pawisa an hmang tam uchuak bik hi sum enkawl dan phung fel lohna a nih avangin pumpelh tur a ni, tiin a sawi nghe nghe a. Mahse, hei hiah zawm a hlawh hleithei lo kum tin thung. Sorkar pawisa kum hi April atanga a kum leh March thla inkar a ni a, finance department hi sorkar sum hman dana thuneitu an ni a. Sorkar sum hmuh leh hman dan zir chiang a, ruahman anga budget pawisa hman a nih leh nih loh endik a, a tul anga rawtna siam tur Public Expenditure Review Committee (PERC) din a ni a, chairman hi Finance Commissioner a ni a. PERC hi thla ruk danah an thukhawm thin a, rawtna te pawh an siam thin. Rawtna an siam leh an thu sawihote chu finance minister leh chief minister hnenah an theh lut leh a, an rawtna bawhzui leh tihhlawhtlin chungchanga thuneitu chu ministry a ni thung. Rawtna tha tak tak an siamte a hlawhtling lo thin hi a pawi khawp mai a. Chubakah finance department hian PERC report hi an kawm pui hlur thin a, dil chhuah hleih theih a nih loh thin avangin media leh mipuiin kan hre ve ngai lo a ni. Pawisa kum (Financial year) hi thla thum zel a thenin hlawm (quarter) li a ni a. Mizoram kalhmang zir chiana langsar tak chu sorkar department hrang hrangten plan sum an hman danah hian a tir lamah an hmang tam lo a, a tawp lam, a bikin january-march (last quarter)-ah hian an hmang vak thin a. Chutah pawh chuan February thla tawp lam atanga March thla tawp chhung hian an hmang nasa thin. Hei tak hi ‘rush of expenditure in the closing month of the financial year’ an tih chu a ni a, a chunga kan sawi ang hian hei pumpelh tum tur a nih thu Financial Rules-ah tarlan a ni nghe nghe. Zozam (weekly) kan enkawl lai khan tum khat chu financial year tawp dawn, March chawlhkar hnuhnung bera department pakhat sum hman dan RTI Act hmangin en kan dil a. Cash memo/recepts/ voucher lem a tam hle a, stationery thil leina te, computer leina te, office bungrua leina (Bill lem tih hriat tak tak) a tam em em bawk. Tunlai hian thil a danglam tawh mai thei a, kum 6/7 vel kal ta hun lai kha chuan department thenkhatah chuan March chawlhkar tawp lam atangin zan lam thlenga pisa kai an tam a, ni hnuhnung berah phei chuan pawisa sanction awm tawh sa, a tuka liam (sum lapse) mai tur hmanna tur bill siamchawp a tam hle a ni. Kan hriat angin kum 2009-2010 phei kha chuan Cheng vbc 70 chuang sorkarin sum a ti-lapse a nih kha. Sorkar laipuiah pawh hian pawisa kum tawp lam a pawisa hman tur inchhekkhawl hi a tam ve thin tho a, nikum February thla khan union finance ministry-in thuchhuah siamin department hrang hrangte chu an kum tawp lama an sum hman tur chin lo ruahman lawk turin a chah a, an sum hmuh zawng zawng atanga za zela 33 (33%) chin January-March thla chhunga sum hmang turin a tuk nghe nghe a nih kha. CAG-in Mizoram sum dinhmun an zir chiannaah (CAG Report-ah) pawh hian financial year tawp dawn hnaia sorkar department-ten sum an hmang tam uchuak bik hi a ngaimawhawm thu an tarlang fo thin. Kum 2013-14 chhunga sorkar sum dinhmun zir chiannaa a lan dan chuan March 2014 khan department hrang hrangten kum khat chhunga pawisa an hman zawng zawng atanga 25% aia tam an hmang. Thla khat lek chhunga sorkar sum heti zat hman a ni hian dawt bill leh phuahchawp a sum hmanna a tam ang tih a hriat a, eirukna a hluar hle ang tih a rin theih. Thil lang chiang tak chu financial year tawp dawn hnai thlenga plan sum inchhekkhawlah hian sorkar laipuiin pawisa a rawn pek tawh hman loha lo chheprelh a tam ang tih a rin theih. Plan sum luankhawm tamna, a bikin works department-ah te hian sum hman hman loh, inchhekkhawl a tam thin a. A hun taka hnathawhna tur sum hman a nih loh hian department leh ministry tan mualphona a tling thei awm e. A lehlamah chuan financial year tawp lama sum hman a tam thin hi ministry leh department lam mawhpuh vek theih erawh a ni lo. Tam tak hi chu sorkar laipuiin sum a rawn pek har vangte a ni a, plan sum kan hmuhna ber ni thin NLCPR, NEC, CSS, etc., atangin pawisa an rawn sanction har thin a. Kum tawp dawna rawn release chauhte a awm a, a chang chuan kum hmasa lama mi dawn chauhte pawh a awm bawk. Ruahtui tamna rama awm kan nih avangin kumtluana hnathawh theih a ni lo a, thal lai leh ruahtui tlak loh laia sum hman tur a awm loh vanga tlai khawhnua thawh chauhte pawh a ngai thin. Kan hriat angin sorkar laipui hian sum enkawl dan kalphung a tidanglam nasa hle a, planning commission a awm tak loh hnu phei hi chuan ministry-in sum an rawn pek dan pawh a la buai ru deuh a, nikum lama sum lokal tur la tangkhangte pawh a awm nualin an sawi. Chutiang bawkin tun pawisa kum kal laia mi pawh sorkar laipuiin la rawn pek (release) loh a tam hle bawk a ni awm e. Kum thar lamah chuan kalphung pawh a mumal deuh tura ngaih a ni a. Hengte avang hian financial year kal mekah pawh hian tun thlaa sum hman hi a tam leh viau dawnin a lang. Engpawh nise, ministry hian March thla chhoa mipui sum chingpen nasa lutuk hi vei tak taka an vei a, department hrang hrang nena an tanho chuan sum bothlau tur tam tak hi ven theih a ni ang. Chutiang tur chuan mipuiin kan hotute hi kan beisei a ni.

Latest News & Chhiar Hlawh