Ka fapa hnên atanga ngenna emaw dîlna emaw ka dawn tawh azawngah, ‘A-pâ, naktûk ni thar tûr lem min lo ziahsak’ a tih tluka ‘a ngaihna ka hriat loh’ hi a la awm lo hial mai âwm e â!

Ni tla tûr lem chu, a lem lem a ni bawk a, lemziak mi ni lo mah ila, engtin tin emaw chuan ka ziak thiam ngei ang. Chutiangin ni chhuak lai lem pawh—tlâng kâra ni êng, la chhuak kim chiah lo, a êng phût phût tih entîr nâna nî, rìn kawhtîr fur chungin ka ziak thiam tho maithei bawk. Mahse, ‘naktûk ni thar lem’ chu … har tak a ni tho.

Mahse, ka mut hmunah ka ngaihtuah zui ta zêl a—‘naktûk ni thar lem’ chu. Suangtuahna khawvêlah chuan ka lo ngaihtuah thui thiam phian lawi thung si a. Mahse, ka muthilhsan zui ta daih pek a! Mumangah erawh, vânneih asimin, mumang siamtu dîl lâwk hauh loin ka mang zui ta tlat! Hetin, naktûka ni thar lemah chuan kan lo awm hi a lo ni a:

Mi tin hi, a hranpâa thawveng hûrh chuang si lo hian kan lo zalên vek hlawm mai a lo nih chu! ‘Zalênna’ dik tak chu, a takin kan nunah kan hmu vek a; chu chu tema dawngin kan nunpui theuh. Chu ni thar ‘lem’-ah chuan tu mahin ram bîk kan lo nei tawh miau lo a; ram bîk hauha ‘ramri buai’-a insual kan awm lo a, ‘kan ram chin bîk’ tih buaia bîk bîk indona leh kut inthlâkna lah a thleng ngai tawh hek lo. Kan khawvel chu, nuam halh hlah tak hi a ni ringawt mai!

Kan hmuh zawng chu kan hmuh theih chin zawng—kan beisei vânram lam lam leh kan chênna lei hnuaia mei dîl awm leh awm loh lam ni tawh loin—kan chunga vân râng chhûm inpharh satliah duai mai chauh khi a ni tawh mai a! ‘Pasaltha’ tia ram chhan inhuama, ram tâna fam chang tâ, ropui taka vùi chiam kan nei ngai tawh lo bawk—chu ramah chuan! Chutiang nih tuma thâ thawh pawh chu a ngai tawh nahek tawh bawk lo… a lo ni a.

Biak in bîk pawh nei lo leh pathian rin bîk pawh sawi loin sakhaw sawi bîk nei lo na nâ na chu intera inkhei a khât a. Kan vai mai chuan, hun kan tihah, kan hman tlân hunah kan inkhâwm zâ ta mai thin a—chu tluka zalênna chû!

Lungngaih intâwm tlângin, rethei bîk an awm kan inphal tawh ngai reng reng lo a. Unau ang maiin, kan zâa min Siamtun a siamate chuan lei hi kan luah zâ dial dial tawh mai a lo ni… A ni, kan chênna lei hi kan ta neih theuh vek hlawm avângin kan duat tlâng tawh asin aw…! Inhmangaih tlâng takin, duat takin, kan chênna chu kan vaia kan intâwm a ni tih hre tlângin kan chên zâ vek mai a ni!

Sakhuana avânga insúal chu kan súal a; inthleia inmi hran chu kan mi hran hmak hmak tawh mai a; inti bîk chu kan en bîk tawh mai thin. Anni lahin ‘bîk’ an nihna chu nuam ti tawh bîk hek lo le—kan hnên—kan khawvêlah bawk chuan an rawn lêt leh thin.

Vawiin atân kan nung mai a; vawiin atân chauh hnâ thawkin naktûk leh a bâk, a lehzêlin eng nge min rawn thlen dâwn tih lam ngaihtuah lo leh sum lama intuak ngah teh chiam tum lo tlâng veka kan khawsakna khawvêl chu—‘zalênna ram’ tia koh loh har tak a ni—naktûk ni thar lemah chuan!

Neih intâwmin, nei lo intanpui tawnin kan nung tlâng dial dial a. Chutiang chuan, kan vaiin khawvêla riltâmna hi kan do tlâng ta a nih chu. Inngeih tlâng na nâ na chu râlthuam chhêk khâwl leh indona lam thil in neih thatsiakah kan inel tawh ngai lo a. Kan vai mai chuan, a mi ngo– a mi hâng, mi dum leh mi buang zawng zawng, sam phiar leh ngîlin korî a tu tawh nahek lo. Chû khawvêl—naktûk ni thar lemah chuan zalênna tlânin kan lo khawsa zâ a—inngeih leh inhau ngai tawh miah loin! Chu chu min Dintu pawna ‘unaute inngeih dial diala awmkhâwm’ a sawinaah kan ngai ta mai a!

Mahse, naktûk ni thar lem, mumang lama ka ziah chu—zînga ka than harh chuan—mihring ka nih chhûnga a taka thil thleng ngai lo tûr a ni tih ka hria a—ka tap a! Ka dam chhûng leh ka dam laiin ka hmu ve hman dâwn lo tih ka chiang êm a ni! A thlentîr nih tuma thâ thawhtu nih ringawt pawh chu ‘mi a’ dinhmuna min siamtu a ni mai dâwn si a. Mahse, ka lemziah ang chu miten, engtik nî-a emaw chuan, min la pawmpui ve tho ang tih chu ka ring rilru ve deuh…

Ka tho a. Ka khawvêl ngai rengah chuan ka lo la awm reng a. Ka phone-ah chuan John Lennon-a’n kum 1971 tûk khata a phuah zawh vek, he hlâ hi ka ngaithla a—

• ‘Imagine all the people living for today / life in peace / sharing all the world You may say I’m a dreamer
• But I’m not the only one
• I hope someday you’ll join us
• And the world will live as one’ tih hi.

Ka fapa lo harh hlawl hnênah chuan, ‘naktûk ni thar lem’ ziah chu ka inpeih ta reng mai; mahse, ‘mang â’ mangah; ani takngial pawn min ngai dâwn tih ka hre leh zel a—ka ngam leh ta lo a!