DOWNLOAD OUR APP

Read latest news on your phone
app-store
Court kaltlanga Chawmna hmuh theih dan -2
Laldinpuia Tlau - Mar 19, 2024

Issue hmasa lamah khan tuna kan thupui hmangin thu ka lo ziak tawh a, thupui ngai bawk ka rin avangin pahnihna tiin ka dah mai a ni. Mi tam takin in lo hlawkpui tih ka lo hria a, ka thuziak tling lo tak min lo hlutsak avangin lawmthu ka sawi e. Tunah hian a hmaa ka la sawi loh thil pawimawh thenkhat sawi ka tum dawn a, chuvang chuan, tul bik thil a nih loh chuan ka sawi tawh kha chu ka sawi nawn tawh lo ang. 

Chawmna chungchangah hriat ngai tak chu, eng court berah nge kan kal ang tih hi a ni. He dan bung leh changin court a tih chu Judicial Magistrate First Class a nih thu ka sawi tawh a. Mizoramah district 11 a awm a, district hawn thar zual, heng - Saitual, Khawzawl leh Hnahthial tih lohah chuan Judicial Magistrate an awm vek a. Kan duh ber Judicial Magistrate kan pan mai dawn em ni ang? Ni lo e, pan tur bik court a awm.  

Sawrkara thuneitute hian bial chin an nei theuh a. Chief Secretary thuneihna chu Mizoram pumah a ni a, DC thuneihna chu district bikah, BDO chu a block huam chhungah. Hetiang zawnga sawi dawn chuan Judicial Magistrate te thuneihna chin chu an awmna district huam chin zelah a ni. 

Tichuan, chawmna dilna tur chu a hnuaia mite chen mekna district-a court-ah a ni ang - (a) chawmna diltuin chawmna pe tura a mi khin chen mekna emaw, (b) pasal lakna dilna a nih chuan, amah emaw a nupui emaw chen mekna emaw (c) pasal leh a nupui emaw a fahrawn nu emaw an chen dunna hnuhnung berah emaw.  

Chawmna chungchanga thil chhinchhiah tlak tak chu, chawmna dil nan hian tlai a awm ve lo a ni. Court-a thubuai thlen tur hian thil tam zawkah chuan hunbi tiam (limitation) a awm a, chumi chhunga tih a nih loh chuan court-ah a thlen theih tawh loh. Pawisa ba inthinna chungchang hi hunbi tiam chhungah court-a thlen tur a ni a. Hunbi tiamah thlen ni lo ta se, inbatna kha ziah bo emaw chinfel emaw tihna a ni lo a; mahse, court hmangin chin fel theih a ni tawh lo thung. Chawmna chungchangah hi chuan, fapa tlanbo ang deuh khan inhriat chhuah veleh thubuai a thlen theih a ni. Thubuai thlen tlai that lohna erawh chu, chawmna hmuh tlai phahna emaw hmuh rei loh phahna emaw a ni thei.   

Court-in chawmna pek tura thupek a chhuah tawh chuan hlen ngei tur a ni. Mizoramah hi chuan a tlangpuiin an hlawh atanga then sak (cut) tura tih a ni thin. Sawrkar hnathawk thenkhat hlawh chu, an hotute hriatpuinain, then sak thin a ni a. Thenkhat chu an hotute hriatpui duh lo, thuawih taka pe thin an awm. Chawmna pek duh loh avang hian lung in tan tir theih a ni a; mahse, lung in tan hi ba tlakna a ni lo a, chawmna pe tura nawr kalna chauh a ni. 

Tin, department hotute pawh court order hi lo zaha tihlawhtling tura beisei leh ngaih sa a ni. Tum khat chu hmeichhe pakhat hian sawrkar hnathawk lakah an fa chawmna a dil a. Mipa chuan a fa a ni lo tiin a tang tlat a. Eng pawh ni se, thubuai chinfel hmaa naupang mamawh leina atan court-in chawmna lailawk (interim maintenance) a tichhuak a. Chu sawrkar hnathawk chu a pu chuan a tan tlat a, a fa a nih leh nih loh chian hma hauha hlawh lo tham then sak chu dikin a hre lo a, court thupek chu a tihlawhtling duh mai lo a. He order siamtu magistrate hi a insawn hnuin a hnua miin a khawih chhunzawm a. Magistrate chuan, court order-a lungawi lote chuan tidanglam emaw thiat emaw tura hma an lak theih thu sawiin chutiang zawnga hma la si loa zawm duh lo luite chung ripzia chu order a tichhuak ta hial a. Chu sawrkar hnathawk hlawh chu naute chawm nan pek then (cut) a ni ta a. 

Issue hmasa lamah khan chawmna chungchang bikah hi chuan chawmna pek tawh hi sut leh theih a ni a, chawmna zat pawisa pawh tihdanglam leh a ni fo thin tiin ka rawn sawi tawh a. A tihfiah nan Bible thu ka rawn lak chhuahah Pilata tih turah Petera tiin kan lo ziak palh a, thupha ka chawi e. A chawmtu dinhmun emaw chawmna dawngtu dinhmun emaw inthlak avangin chawmna hi tihtawp a ni thei a, tihtlem emaw tihpun emaw a ni thei bawk. HS zirtirtuin a nupui hlui a chawmna chu thla tin Rs. 5000 ni se, a pension hnuah chuan tihtlem a dil thei. Chutih laiin hlawh san zawkna hna thawk ni ta se, a nupuiin tihpun a dil thei. 

Tin, chawmna reng reng hi miin thawh chhuah an neih chuan an dawng thei lo. Thawhchhuah nei lo pawh ni se, fate chu kum tling an nih chuan an dawng thei lo, taksa emaw rilru emaw harsatna avanga thawk chhuak thei lo an nih ngawt loh chuan. Nu leh pate chuan, thawh chhuah an neih si loh chuan, an dam chhungin chawmna hi an dawng thei a ni.  

Ka sawi tawh a, nupa inthen chhan chu - uire vang a ni emaw, nu berin chhan tha tak vang ni loa a pasal bula a khawsak duh loh vang a ni emaw, remtih dunna avang emaw a nih chuan, pasalin a nupui tan chawmna pek a ba kher lo. Inthen hnua chawmna dawng mek nupui hluiin pasal dang a neih leh emaw, an inthen laia hnam dan sawi anga ro a chan theih ang zawng zawng a chang vek emaw chawmna a hmuh tur zawng zawng chan (surrender) huama  pasal then a nihin emaw chawmna a hmuh mek chu tih tawp theih a ni. 

Ka sawi tawh angin tuna chawmna kan sawi mek hi Code of Criminal Procedure, 1973 (CrPC) atanga lak chhuah a ni a. Chuvang chuan, he dan hian hnam leh sakhua a thliar hrang lo a. Mizoin kan hmang thei a, Khasi-in an hmang thei a, Punjabi-in an hmang thei a, Hindu-in an hmang thei a, Muslim-in an hmang thei a, Kristianin kan hmang thei, chutiang zelin. 

Latest News & Chhiar Hlawh