Mo rilru
Dr. C. Lalhrekima - Jul 03, 2021

Mo rilru hah ka hmu hnem em mai, eng emaw zir tur kan nei hlawm a niang. Pasalte in nuam tia, an chhungte laka lungawi em em erawh an tam mai bawk.

Mo thenkhat dinhmun hi chu a lo hrehawm ve viau dawn a nih hmel. An mahni in luma thlamuang tak leh him taka an awm tha hle hle lai kha kan va sawm chhuak a. ‘Hmangaih a, enkawl a, rawngbawlsak’ tura intiamtu berin a thutiam a hlen loh phei chuan a hrehawm khawp ang. “Ama tan chauha invawng thianghlim a, dam dun chhunga rinawm” intiamtute khan ngaihzawngte an la neihsan ta lehnghal a nih phei chuan! 

An pasalte mawhphurhna lam chu dah tha rih lawk ila, an lawina in chhunga lo awm vete kan pawimawh. Mi thenkhat chuan, “Ka mote chu fate angin ka ti bawrh bawrh zel,” an ti a, mo rilru azirin a tha viau thei. Mo thenkhat erawhin an zo lo fo. Mihring inenkawl hi har tak a ni.

Pasal chhungten mo rilru thenkhat kan hriatthiam ngai leh hmachhawn dan thiam hi a tul ve khawp mai. 

1. Hun an mamawh ve. An naupan lai atanga an sei lenna bu zawl chhuahsanin, khawvel tharah, an la chen ngai lohnaah, mi thar, ze thar karah an rawn lut thawr mai a nia. Lo practice lawkna hun pawh an nei si lo. An theih tawka insiam rem tum ve bawk mah se, an harsat ve rih ang tih hriatpui a, hriatthiamna nena lo dawnsawn a, lo dawm zui hram hram tur an ni. Hmeichhia hi an fel zawk em a, an insiam rem rang thei zawk khawp mai, a har dawn tehlul nen! Dawhthei taka lo dawngsawngtu an mamawh. 

2. Pasalte awm loh laiin hrehawm an tizual thin. Hringtu nu leh pa kalsana hmun thara han awm thut mai chu hrehawm tih châng nei ve bawk mah se, an pasalte an awm chuan an thla a muang ve tlat thin. Pasalte an awm loh ngat phei chuan an khua a har a, an laka sual hranpa awm lo mah se, mi rama awm ang deuhah an inngai a, an khua a har a, mal an inti zual thin. Mo thenkhatin, an pasalte awm lai leh awm loh laia an chhungte mize danglam thu an sawi fo. An pasalte awm loh lai hian hrehawm an ti ang tih hlau a, ngaihsak a, duat zual hle zawk tur an ni. 

3. An inngaihbel awl. An hriat phak si, an hriat chian phak si loha anmahni melh deuh paha titi chuan chhungten an rel emaw an ti fo. An lo kal hnaih a, titi kan lo chawlh a, kan ngawih zui daih phei chuan tak tak emaw an tizual sauh mai ang, thil dang daih lo sawi pawh ni mah ila. Anmahni kan rel a nih loh chuan, fiah takin, sawi sep sep loin, titi lawng lawng mai a tha. An chungchang ni lo, an hriat loh chi kan sawi a, ngawih emaw, titi thlak emaw a ngaih chuan, ‘eng emaw thil dang kan lo sawi dun lawk a,’ tia tha taka hrilh mai tur ni tain ka hria. An nungchang leh eng emaw sawi duh kan neih chuan, tha tak, zahawm taka titipui mai a tha. 

Ei rawng an bawl tum leh nu ber emaw, pa ber emaw chaw ei tui loh tum a innan fuhte hian, an chawhmeh siam tui ti lo leh ei duh loah an ngai hmak zel! Chutiang hunah chuan ngawi renga tho mai loin, “Chawhmeh in siam tui tehreng nen, ka chaw ei tui loh tum nen a innang a, ka va ui em!” te han ti ila, an rilru an thlak leh mai. 

Chhungkaw zinga mi tupawh hi thinrim ve thei, lungawi lo ve thei vek kan ni, mo lakah ni kher lo, thil dang vangin. Mo hian an lo inngaihbel leh thei. Mi dang be peih mang loa kan awm lai pawhin mote lakah chuan nuih luih a, biak luih hram a tha. 

4. Pawisa chungchangah an rilru a buai ve thin. Mo hlawh nei an nih hian, sum thu-ah chhungkua buai a awl deuh em aw ka ti! Moin a thehluh tam tuma lawm viau a, tlawn deuh lek lek a, an thehluh mang lo thlaa tum khum a, biak duh loh tih vel sawi a awm thin. A thing ang reng! 

Chhungkaw sum enkawl dan tur chungchang hi an lo lawi tirh atanga sawi tlang a tha. Chhungkaw thenkhat chuan sum lut zawng zawng an chhungkaw hotu hnenah an chhung khawm vek a, mamawh an inpe chhuak leh thin. A then chuan mahni tetein an kawl hrang a, chhungkaw ei in tur atan thawh khawm chin an nei. A engpawh a tha vek ang, kan inhriathiam a, kan inngaihsak chuan. Mo pakhat aia tam awmnaah, hlawh nei leh nei ve lo awmhonaah buaina ho tete a awm thei. Hlawh nei zawk lal bik deuhna, hlawh nei ve lo retheih bikna in a nih chuan a hlim tlan rei theih loh. Hlawh nei emaw nei lo emaw, moin mamawh a nei tih hriain ngaihsak hle tur. An dil loh pawhin an mamawh zawh a, pek fo thin tur an ni. Isua min zirtirna angin, kut ding lamin a pek vei lamin hriat reng loh a tha! Retheih leh retheih tlang ila, hausak leh hausa tlang ila, a nuam mai dawn a ni. Khawiah pawh, tu tan pawh, chi inthliarna hmun hi a nuam ngai lo ve! 

5. An inthlahrung sa. Mi ina va awm nawlh mai kha inthlahrunawm deuh a ni sa. Chumi hre chunga lo dawnsawn tur a ni. An dam loh leh hrisel loh deuh phei chuan inthlahrun a zual a. Nuam lo deuh chung pawha chet hram hram an tum thin. “Mu reng mai, hrisel lo lutuk, kan inseng hnem tawh,” tih ruk zauh ri an hriatte chu nuam lo tak a ni. Kan nei ta sa sa, kan insente pawh a ngai ve dawn tih pawm sa ila, an hriat tur atana nuam lo tur chu sawi chhuah loh hram tur a ni. |henawm khawvengah mote hi rel hauh loh tur an ni.

6. Lawmthu hrilh leh fak an duh. Tute pawh kan ni vek a, lawmthu inhrilh leh infakna hian min tihlim ber zel. Mote hi lawmthu hrilh tam tur a ni leh zual. Fate kan fak kher lohnaah pawh mo hi chu fak an tha tih ka hre tawh. An fak ngai loh, a tih that ve pawh an hriatsak ngai loh mo pakhat chuan, “Hetiang reng renga kan hlut lohna ina awm reng hi eng nge a tulna? Ka thiltih apiang an sawisel bik,” a ti a, haw a tum uaih uaih mai mawle! Sawisel reng nih bik chu tu tan mah tlin reng chi a ni lo. Lawmthu inhrilh mai te, an hlutna va hriatsak maite khan nupa inthen lohna a thlen daih thei a nih chu! A va harsa lo tak! 

“I va fel tak em aw! I hah awm si, hahdam ve tawh rawh. Chawhmeh i va siam tui em! I awm hnu hian kan in a fai sawt!” tih leh thil dang han sawi maite hi mo laka insum loh tur a ni. 

6. Tantu an mamawh ve. An pasalte ni lo, pasal chhungte zingah anmahni lamtang an mamawh ve tlat reng. A chang chuan an pasalte ber lakah pawh an thlavang hauh a, anmahni rin zawk a finthlak thin. Chhungte zawng zawng pasal lama tang vek, tangho veka amah do vek, mal tan nia an inhriat hian an rilru a buai duh. Mo hi tan tur an ni, neih kan duh si chuan. 

7. Zah hlawh an duh a, zah an phu bawk. Zah zawng tak biaka inbiak te, hawihhawm taka indawrte hi mi tinin kan ngeih. Ka chhungte pawh ni hlei lo thenawm leh hmelhriat loh lakah pawh kan hawihawm thei a nih chuan kan mote lakah hawihhawm ngei ngei tur a ni. An rilru a na ang, an thin a rim ang, an hua ang, tih hlau deuhin inenkawl ila, inkawm ila, inzirtir ila inlaichinna hian a daih rei ber zel. 

8. An hlim lo ve thei. Keimahni vang ni hauh loin, an taksa dinhmun thu-ah te, an mi mal nuna an thil tawn avangtein an hlim lo ve thei a, an tum ve fo thei. “Mo tete si, min tum khum ber ber reng mai,” tia ngei ve nghal ngawt loh tur a ni. Eng nge harsatna an neih a, puih an ngai em tih hriatpui zawk a tha. 

9. Ngaidamtu an mamawh ve e. An tih than lohnaa lawi lut ngang an nia, an la chenpui ngai loh ze mak pui pui bula rawn lut an ni a. An chesual ve fo ang. Anmahni mizia lah kan tan thil thar a ni bawk nen. Ngaihdamna hi mi tinin kan mamawh vek mai. 

Heng bak pawh hi sawi tur tam tak a la awm ang. Hetianga kan sawi avang hian, an duh duhin mo kha inluling rawh se tihna a ni lo tih erawh hria ila. Chhungkaw dan hi zam tur a nia, chu chu kenkawh tur a ni reng, tu lakah pawh. Moin thiam lohna a neih chuan zahawm taka zilh ve an ngai ang. Zilh zawha tha taka awm ho leh mai tur a ni. Pawn lama chhungte nena rel a, sawi sep sep te hi a tha lo zawk daih.

Mo thenkhat chuan, “Ka pasal chhungte hi an fel em a, kan pa hi ka la then lo mai mai,” an ti ve tlat. Pasalte an fel loh pawhin, an chhungte kan lo fel tlat chuan, chhungkua a lo keh lo thei reng dawn a lo nih chu.

Latest News & Chhiar Hlawh